Ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι σχεδόν συνυφασμένος με το ψυχολογικό στρες.
Οι οικονομικές, επαγγελματικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες οδηγούν αναπόφευκτα στην διαρκή αύξηση του στρες και αυτό το γεγονός αποτέλεσε αιτία, η επιστημονική κοινότητα, τις τελευταίες δεκαετίες να διερευνήσει την πιθανή του επίπτωση και στον τομέα της ανδρικής γονιμότητας.
Από μελέτες προέκυψε ότι το ψυχολογικό στρες αποτελεί παράγοντα της ιδιοπαθούς ανδρικής υπογονιμότητας και έχει συσχετισθεί με μη φυσιολογικές βασικές σπερματολογικές παραμέτρους.
Πρέπει βέβαια να ληφθεί υπόψιν ότι είναι πολύ δύσκολο, σε τέτοιες μελέτες να απομονωθεί η επίδραση πολλών άλλων παραγόντων που μπορεί δρουν ταυτόχρονα.
Το αυξημένο άγχος προκαλεί διαταραχή των επιπέδων των αναπαραγωγικών ορμονών και ιδιαίτερα της τεστοστερόνης.
Αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, της επινεφρίνης και της νορεπινεφρίνης και μπορεί επίσης να προκαλέσει αύξηση των ελεύθερων ριζών οξυγόνου (ROS) στους όρχεις. Δυνητικά είναι πιθανό να ενεργοποιηθεί και φλεγμονώδης αντίδραση. Ως αποτέλεσμα διαταράσσεται η λειτουργία των κυττάρων Leydig με συνέπεια την μείωση της τεστοστερόνης (όχι απαραίτητα και της LH)
Όταν το στρες γίνεται χρόνιο, η μείωση μπορεί να παρατηρηθεί τόσο στα επίπεδα των γοναδοτροφινών όσο και της GnRH.
Κάποιες φορές όταν η διαχείριση του στρες με πρακτικές που επικεντρώνονται στο μυαλό ή/και στο σώμα (π.χ γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, yoga) δεν επιφέρουν άμεσα επιθυμητά αποτελέσματα, γίνεται χρήση ψυχοτρόπων φαρμάκων.
Την σύγχρονη εποχή, το ποσοστό των νέων ανδρών που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση του ψυχολογικού στρες, φαίνεται να έχει αυξηθεί. Τα ψυχοτρόπα φάρμακα ωστόσο αποδεικνύεται ότι δεν είναι ‘αθώα’ για το σπέρμα και τη σεξουαλική λειτουργία στο σύνολο της.
Οι πιο συνήθεις κατηγορίες ψυχοτρόπων φαρμάκων είναι:
- Eκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψηςσεροτονίνης (SSRI’S, σιταλοπράμη, φλουοξετίνη, παροξετίνη, φλουβοξαμίνη, σερτραλίνη, εκσιταλοπράμη): έχει βρεθεί αρνητική συσχέτιση με τον αριθμό, την κινητικότητα και ενδεχομένως με τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Επίσης υπάρχουν στοιχεία ότι προκαλούν αύξηση της κατάτμησης του σπερματικού DNA (DNAFragmentationIndex), μείωση της libido και δυσλειτουργία εκσπερμάτισης
- Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (ιμιπραμίνη, αμιτριπτυλίνη, νορτιπτυλίνη, χλωριμιπραμίνη, δοξεπίνη): δυνητικά αρνητική επίδραση στον όγκο του σπέρματος καθώς και στην κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Επίσης μπορεί να προκαλέσουν μείωση της libido, στυτική δυσλειτουργία και δυσλειτουργία εκσπερμάτισης.
Σαν συμπέρασμα, η διαχείριση του άγχους μπορεί να συντελέσει στην βελτίωση της γονιμοποιητικής ικανότητας ενός άντρα. Ωστόσο όταν η φαρμακευτική αντιμετώπιση είναι αναγκαία, θα πρέπει να γίνεται μόνο υπό την καθοδήγηση ιατρού και με προληπτικούς ελέγχους του σπέρματος κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
